PURMEREND - Met de rijke collectie Purmerends keramiek in gedachten, wordt in deze expositie een uitstapje gemaakt naar een ander oud ambacht; het breien. Breien is welbeschouwd ‘een werkwijze om van doorlopend garen en met behulp van twee of meer naalden textiel te maken, meestal als basis voor kledingstukken en accessoires, zoals truien, sokken, sjaals en mutsen.’ Tot in de 20e eeuw was breien dan ook een gebruikelijke manier om kleding te maken.

Textielkunstenares Constance Willems deed jarenlang onderzoek naar afbeeldingen van breien in de Nederlandse kunst. Met een nostalgische blik beschouwde zij het breien in de schilderkunst, de toegepaste kunst, de fotografie en de literatuur en publiceerde hierover in ‘Dutch knits - breisels in Nederland 1635-1969, a mini history of Dutch knitting in art, photography & literature.’

Afbeeldingen van breiende mensen, maar ook gebreide kledingstukken zijn terug te vinden op allerlei voorwerpen, waaronder keramische objecten. De tentoonstelling laat werk van Constance Willems zien in combinatie met afbeeldingen van breien op keramiek en is ingedeeld in een aantal thema’s, zoals Wilhelmina, Marken, Het straatje van Vermeer en Klederdracht

Terug naar het landleven
Rond 1900 was breien een populair thema. Keramiekfabrieken waaronder de NV Haga, Goedewaagen en De Porceleyne Fles brachten met breien als motief tegels, tegelplaten, tableaus, plastieken, kruiken, wandborden, tabakspotten en zelfs pijpen uit. Het onderwerp ontleende zijn populariteit aan de herkenbaarheid en misschien ook wel aan het als gezellig ervaren thuis breien. Maar het was ook een periode waarin werd geijverd voor de wedergeboorte van oude ambachten als reactie op de afstomping van de 19e eeuwse massaproductie en hiermee de verheerlijking van het landleven. Vaak worden daarom boerinnen, vissersvrouwen en schaapsherders in streekdracht uitgebeeld. De expositie laat op keramiek, breiende dames in klederdracht van Marken, Urk, Volendam, Scheveningen en Katwijk zien.

Verschillend kijken
Een andere invalshoek is het tegeltableau van plateelbakkerij Rozenburg. Hierop is de dan 11-jarige koningin Wilhelmina (1891) in rouwkleding te zien. Dit tableau van het Zuid-Afrikahuis is afkomstig uit de Utrechtse woning van de oud president van Zuid-Afrika, Paul Kruger, die hier eind 1901-eind 1902 woonde. Constance Willems kon op basis van de oorspronkelijke foto replica’s breien van de kraag en de steekmouwen die de jonge Wilhelmina droeg.

En neem het voormalige eiland Marken, dit wordt verbeeld vanuit het perspectief van de schilder Petrus van der Velden (1837-1913) die hier tussen 1870 en 1873 woonde. Het aanwezige schilderij Het Buurpraatje werd in Delfts Blauw op een wandbord gekopieerd door Daniël Harkink van plateelbakkerij De Porceleyne Fles. Constance Willems heeft ook haar hart verpand aan Marken getuige haar mutsen geïnspireerd op de lokale dracht.

Er zullen maar weinig mensen zijn die het rond 1658 door Johannes Vermeer geschilderde ‘Gezicht op huizen in Delft’ niet kennen. Dit Straatje van Vermeer stond in ieder geval model voor een tableau dat in 1935 door Willem Hendrik van Norden bij Plateelbakkerij Goedewaagen werd geschilderd. In de deuropening zit een vrouw - misschien wel Arieantgen Claes - te breien. De gebreide reproductie telt in ieder geval ontelbare uren werk.

Naast het 19e en 20e eeuwse keramiek krijgt ‘Nederland Breit in Keramiek’ een letterlijke vorm in het eigentijdse werk van kunstenaar Marie-Christine Berk (1964). Haar gebreide keramische stukken zijn eigenlijk ruimtelijke tekeningen; beeldhouwwerken met lijn en lucht gebaseerd op de natuur. Gedurende de tentoonstelling zijn eveneens twee beeldpresentaties van het onderzoek van Constance Willems te zien en in het museum is haar boek Dutch Knits verkrijgbaar.

Purmerends Museum| Kaasmarkt 20 1441 BG Purmerend | 0299 472718 |www.purmerendsmuseum.nl